การเพาะเห็ดนางฟ้าเป็นกระบวนการสร้างรายได้ที่สามารถปรับเปลี่ยนและยืดหยุ่นได้ตามความพร้อมของผู้เพาะ โดยมีขั้นตอนดังนี้:
1. การเตรียมอุปกรณ์และการลงทุนเริ่มต้น
ในช่วงเริ่มแรกจำเป็นต้องจัดหาอุปกรณ์สำหรับการเพาะ เช่น หม้อนึ่งความดัน ขวดต้ม วัสดุเพาะ ขี้เลื่อย และอื่น ๆ การลงทุนจะขึ้นอยู่กับขนาดการผลิต หากมีงบประมาณจำกัด สามารถปรับใช้โรงเรือนเดิมที่มีอยู่ได้ หรือเลือกลงทุนเฉพาะบางขั้นตอน เช่น การซื้อก้อนเชื้อสำเร็จรูปมาทำต่อ เพื่อช่วยลดต้นทุนและความซับซ้อน
2. เริ่มต้นด้วยการผลิตเชื้อวุ้น และเชื้อข้าวฟ่างเพื่อเพาะเห็ด
ในขั้นตอนนี้ สำหรับมือใหม่ แนะนำให้ซื้อเชื้อสำเร็จรูปมาใช้ก่อนเนื่องจากการผลิตเองต้องใช้อุปกรณ์และความชำนาญ ความไม่ชำนาญอาจทำให้ต้นทุนสูงเกินควร เมื่อมีประสบการณ์มากขึ้นในระยะ 1-2 ปี สามารถเริ่มทำเชื้อเองได้เพื่อประหยัดค่าใช้จ่าย การทำเชื้อวุ้นนั้นใช้อุปกรณ์ เช่น วุ้น PDA และเมล็ดข้าวฟ่าง ซึ่งให้ผลผลิตคุณภาพสูงกว่าขี้เลื่อยธรรมดา อย่างไรก็ตามค่าใช้จ่ายในการทำข้าวฟ่างก็สูงกว่าเช่นกัน
3. การทำหัวเชื้อเห็ดนางฟ้า
วัสดุสำหรับทำหัวเชื้อ เช่น ขี้เลื่อยไม้ยางพารา (หรือขี้เลื่อยไม้ชนิดอื่น) ผสมกับรำละเอียด แป้งข้าวเจ้า/น้ำตาลทราย ดีเกลือ และปูนขาว ให้ได้ความชื้นอยู่ระหว่าง 60-70% จากนั้นหมักไว้ประมาณ 7-10 วัน วัสดุที่ใช้ในการถ่ายเชื้อจะต้องสะอาดและผ่านการฆ่าเชื้อทุกครั้ง เพื่อป้องกันการปนเปื้อน
หลังจากเตรียมวัสดุเสร็จ ให้บรรจุลงในถุงเพาะเห็ด ขนาดแต่ละก้อนประมาณ 0.8-1 กิโลกรัม นำไปนึ่งฆ่าเชื้อในน้ำเดือดประมาณ 3-4 ชั่วโมง จากนั้นปล่อยให้เย็น ก่อนนำหัวเชื้อใส่ลงไปในถุงและปิดด้วยสำลี พร้อมบ่มจนเชื้อเต็มก้อน
4. การผลิตถุงเชื้อเห็ดนางฟ้า
หากตลาดมีความต้องการสูงและมั่นใจในกำลังการขาย อาจตั้งหน่วยผลิตถุงเชื้อเพื่อลดต้นทุนในระยะยาว แต่วิธีนี้ต้องรับภาระค่าอุปกรณ์และเวลาในการเรียนรู้ แนะนำให้ศึกษากระบวนการผ่านฟาร์มต้นแบบหรือฝึกงานจริงจากผู้เชี่ยวชาญก่อนลงทุนเพิ่มเติม นอกจากนี้ยังสามารถปรึกษาหรือจ้างคนมีประสบการณ์มาช่วยในระยะแรก เพื่อเรียนรู้วิธีทำงานแบบมืออาชีพด้วย
5. การผลิตดอกเห็ดเพื่อจำหน่าย
เมื่อได้ก้อนเชื้อ คุณสามารถนำไปเปิดรดน้ำในโรงเรือนตามสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ดอกเห็ดจะเติบโตพร้อมเก็บเกี่ยวในไม่กี่สัปดาห์ การลงทุนลัดเพียงบางขั้นตอน เช่น ซื้อก้อนเชื้อจากแหล่งอื่น ก็เป็นทางเลือกหนึ่งสำหรับผู้เริ่มต้นที่ยังไม่พร้อมสำหรับกระบวนการเต็มรูปแบบ
ข้อแนะนำเพิ่มเติม
ควรติดตามราคาวัสดุและตลาดอย่างสม่ำเสมอ หากยังใหม่กับธุรกิจนี้ การคำนวณต้นทุนและเข้าร่วมอบรมหรือดูงานฟาร์มเห็ดอื่น ๆ จะช่วยเพิ่มโอกาสในการประสบความสำเร็จ การสร้างเครือข่ายกับผู้ผลิตหรือตลาดรับซื้อโดยตรงจะช่วยรักษาความต่อเนื่องของรายได้จากฟาร์มเห็ด
